تاثیر شبکه های اجتماعی بر سلامت روان از موضوعات مهم در جوامع امروزی است، زیرا علی‌رغم اثرات مثبت سوشال مدیاها، آن‌ها موجب می‌شوند تا ارتباطات حضوری افراد با یکدیگر کاهش یافته و آسیب‌های جدی برای خانواده‌ها و جوانان ایجاد شود.
برای بسیاری از مردم، بررسی اینستاگرام، فیس‌بوک، ایکس (توییتر سابق)، تیک تاک و سایر رسانه‌های اجتماعی بخشی از روال عادی زندگی شده است. براساس آخرین پژوهش‌ها در سال ۲۰۲۳ حدود ۴٫۹ میلیارد کاربر شبکه‌های اجتماعی در جهان وجود داشت که هر فرد به‌طور متوسط روزانه ۱۴۵ دقیقه از زمان خود را در آن‌ها می‌گذراند.
اگر چه دیدن پست‌های دوستان، همکاران یا اعضای خانواده راهی برای ایجاد حس مثبت در ارتباطات محسوب می‌شود، اما در مواردی شبکه‌های اجتماعی، زمینه‌های نامناسبی را برای افزایش استرس، افسردگی، حس تنهایی، ترس ازدست دادن (FOMO)و… ایجاد می‌کنند.
شبکه‌های اجتماعی: دوست یا دشمن سلامت روان؟
همانطور که داروها اثر مثبتی بر درمان بیماری‌ها و کاهش مشکلات دارند و اگر از آن‌ها به‌صورت افراطی استفاده شود، عوارض منفی دارند؛ تاثیر شبکه های اجتماعی بر سلامت روان نیز اگر با انگیزه‌های نادرست باشد، نتایج مخربی خواهد داشت. البته طبق جدیدترین تحقیقات روانشناسان و مشاوران دانشکده پزشکی SIU، اگر شبکه‌های اجتماعی با انگیزه‌های مناسب مورد استفاده قرار گیرند بر روی سلامت روان اثر مثبتی دارند.
جنبه‌های مثبت تاثیر شبکه های اجتماعی بر سلامت روان
- لایک در شبکه‌های اجتماعی، جنبه حمایتی برای کاربران دارد. بازخوردهای مثبت به افزایش اعتمادبه‌نفس کمک می‌کند. افرادی که مبتلا به اضطراب اجتماعی هستند، از سوشال مدیاها می‌توانند برای بهبود عزت نفس استفاده کنند؛
- اشتراک‌گذاری تجارب زندگی با دیگران، راهی برای کاهش اضطراب اجتماعی و آگاهی از مسائل مختلف و دیافت حمایت است؛
- یافتن علاقه از مهمترین مزایای شبکه‌های اجتماعی است. افرادی که دارای افسردگی یا اختلال وسواس فکری (OCD) هستند با کمک شبکه‌های اجتماعی می‌توانند افرادی با علایق مشترک را بیابند. به‌عنوان مثال کاهش نگرانی‌های قبل زایمان در زنان از طریق ارتباطات در سوشال‌های مختلف، نمونه مثبتی از تاثیر شبکه های اجتماعی بر سلامت روان است؛
- تقویت ارتباطات با اعضای خانواده، دوستان و همکاران از دیگر جنبه‌های مثبت شبکه‌های اجتماعی بر سلامت روان است.
جنبه‌های منفی تاثیر شبکه های اجتماعی بر سلامت روان
- اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی از اثرات منفی این ابزارها بر سلامت روان افراد است. حضور بیش از حد در سوشال مدیاها باعث می‌شود تا افراد از جریان زندگی عادی خارج شده و دچار مشکلات اضطراب و افسردگی شوند؛
- دیدن زندگی افراد مشهور و سرشناس در شبکه‌های اجتماعی ممکن است، حس ناکافی بودن برای افراد ایجاد کند. این در حالی است که به‌طور معمول افراد مشهور و سلبریتی‌ها تمامی واقعیت‌های زندگی خود را به کاربران نمایش نمی‌دهند. آن‌ها با این رفتار خود باعث ایجاد حس اضطراب، عصبانیت و احساس بی‌کفایتی در فالورها می‌شوند؛
- تاثیر شبکه های اجتماعی بر سلامت روان با توجه به کاهش ارتباطات رو در رو، جنبه منفی پیدا می‌کند. حضور طولانی مدت در اینستاگرام و فیس‌بوک موجب می‌شود تا افراد ۷۰ درصد کمتر از حالت عادی با دیگران صحبت کنند؛
- انزوای شدید از عوارض حضور بیش از حد در شبکه‌های اجتماعی است. عدم حفظ تعادل بین حضور در شبکه‌های اجتماعی و زندگی روزمره، انگیزه‌های فردی را از بین می‌برد و مشکلات زیادی را ایجاد می‌کند.
تاثیر شبکه های اجتماعی بر سلامت روان جوانان
رشد فناوری اینترنت و گسترش شبکه‌های اجتماعی، بیشترین تاثیر را بر جوانان و عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان داشته است. امروزه نسل Z، نسلی محسوب می‌شوند که بیش از نسل‌های قبلی خود با فناوری سر و کار دارن و از آن در زندگی روزمره استفاده می‌کنند.
بعد از فراگیری کوید ۱۹ و پایان دوران قرنطینه، اکثر جوانان به جای بازگشت به تعاملات اجتماعی و حضور در فضاهای فیزیکی به سراغ شبکه‌های اجتماعی محتوامحور مانند اینستاگرام، یوتیوب و توییتر رفتند. تقویت ارتباطات در سوشال مدیاهای مختلف کمک زیادی به رشد دانش‌آموزان و یافتن مسیر شغلی یا تحصیلی آنان می‌کند. اما همچنان نگرانی‌های جدی درباره تاثیر شبکه های اجتماعی بر سلمت روان جوان وجود دارد.
استفاده بیش از حد از شبکه‌های اجتماعی باعث می‌شود تا دانش‌آموزان به تحصیلات خود توجه کافی نکنند و مهارت‌های فردی لازم را به‌دست نیاورند. علاوه‌بر این دچار اختلالات جدی در رفتارهای اجتماعی، مشکلات خواب، حس طردشدگی، حس ناکافی بودن و کاهش رشد جسمی شوند.
چگونه می‌توان از شبکه های اجتماعی برای بهبود سلامت روان استفاده کرد؟
افزایش استفاده از شبکه‌های اجتماعی، واقعیت گریز ناپذیر زندگی انسان‌ها در عصر حاضر است. بنابراین باید به دنبال راهکارهایی مثبت برای بهبود تاثیر شبکه های اجتماعی بر سلامت روان باشیم. راهکارهای زیر کمک زیادی می‌کنند تا شبکه‌های اجتماعی بر سلامت روان اثر مثبتی بگذارند:
- بر اهداف تمرکز کنید: استفاده از شبکه‌های اجتماعی را محدود به اهداف فردی یا کسب‌وکاری کنید. برقرار ارتباط در شبکه‌های اجتماعی با دوستان، اعضای خانواده و همکاران کمک می‌کند تا سلامت روانی بهبود پیدا کند؛
- تعامل کنید: از شبکه‌های اجتماعی منفعلانه استفاده نکنید. پیمایش و خواندن بی‌هدف پست‌های غیرمرتبط، علاوه‌بر اتلاف زمان، در درازمدت باعث آسیب جدی به سلامت روان می‌شود؛
- مقایسه نکنید: هرگز به مقایسه کردن شرایط خود با سایر سلبریتی‌ها نپردازید. مقایسه می‌تواند زمینه استرس، بی‌انگیزگی و اضطراب را ایجاد کند؛
- آگاهانه محتوایی را نشر و بازنشر کنید: اگر قصد دارید سلامت روان فردی و رفتارهای اجتماعی دیگران آسیبی نبیند، در مقابل محتواهای که منتشر می‌کنید، مسئولیت‌پذیر باشید. انتشار اطلاعات شخصی در برخی از مواقع باعث نقض حریم خصوصی و بروز مشکلات روحی و روانی برای خودتان یا دیگران می‌شود؛
- محدودیت زمانی تعیین کنید: تاثیر شبکه های اجتماعی بر سلامت روان با مدت زمان صرف شده در آن‌ها تاثیر مستقیمی دارد. همیشه یک زمان مشخص را برای حضور در شبکه‌های اجتماعی مشخص کنید.
نقش شبکه‌های اجتماعی در افزایش آگاهی در باره مسائل سلامت روان
تاثر شبکه های اجتماعی بر سلامت روان همیشه جنبه منفی ندارد. یکی از مزایای شبکه‌های اجتماعی و وب‌سایت‌های اینترنتی کمک به افزایش آگاهی افراد جامعه درباره سلامت روان است. دکتر مشاور زیر نظر خانم دکتر مریم مرادی سعی دارد تا از بسترهای مختلف فضای مجازی برای اطلاع‌رسانی، آموزش و افزایش اطلاعات مخاطبان استفاده کند. برای دریافت مشاوره فردی و راهنمایی درباره سلامت روان همین حالا تماس بگیرید: ۰۹۰۰۹۰۹۱۰۷۱
سخن پایانی
تاثیر شبکه های اجتماعی بر سلامت روان از موضوعات مهم در جوامع امروزی است. استفاده از شبکه‌های اجتماعی مزایای زیادی دارد، اما درمواردی نیز باعث ایجاد مشکلات روحی-روانی مانند استرس، اضطراب، افسردگی، ترس از دست دادن و… می‌شود. مشاوران می‌توانند با ارائه مشاوره‌های کاربردی، کمک زیادی به مراجعین کنند تا آن‌ها میزان و نحوه استفاده از شبکه‌های اجتماعی را مدیریت کرده تا آسیب کمتری ببینند.
بدون دیدگاه