در زندگی یا کسب و کار موقعیت‌هایی پیش می‌آید که نیاز است به دیدگاه‌های مختلف توجه کنید تا بهترین راهکار را برای موضوعی پیدا کنیم. اما وقوع برخی از بحران‌ها یا مشکلات موجب می‌شود تا توانایی افراد یا تیم‌های کاری برای توجه به همۀ راهکارها کاهش یابد. شش کلاه فکری تکنیکی است که ادوارد دوبونو آن را ارائه کرده است.
آشنایی با تکنیک شش کلاه فکری
شش کلاه فکری (Six Thinking Hat) تکنیکی است که در آن تمامی اعضای تیم کاری بدون هیچگونه تضارب آرا به بیان نظرات خود درباره یک موضوع می‌پردازند. سپس همه دیدگاه‌ها از جنبه اجرایی مورد ارزیابی قرار می‌گیرند. همکاری تیمی برای بررسی نظرات در این شیوه افزایش می‌یابد و نظری مورد پذیرش قرار می‌گیرد که بیشترین ظرفیت را برای اجرا داشته باشد.
آشنایی با نحوه عملکرد تکنیک شش کلاه فکری
در این شیوه تفکر، شش کلاه به رنگ‌های مختلف داریم. کلاه‌ها سفید، سیاه، قرمز، سبز زرد و آبی هستند. اعضای تیم باید به ترتیب ۶ کلاه را بر روی سرشان بگذارند و نظرات‌شان را بگویند. هر کلاه دارای یک نقش خاص است و بیان نظرات افراد باید با توجه به آن نقش صورت پذیرد. در نهایت هۀ اعضای تیم باید ۶ رنگ مختلف را امتحان کنند و با هر کلاهی نظر خود را بگویند. نقش‌های هر رنگ کلاه به صورت زیر تعریف می‌شود:
۱- شش کلاه فکری: کلاه سفید
کلاه سفید نشانه آرامش و توجه به واقعیت است. کسی که این کلاه فکری را بر سر می‌گذارد باید نظراتی واقع‌گرایانه و مستند ارایه دهد که قابل اجرا باشند.
۲- شش کلاه فکری: کلاه قرمز
قرمز رنگ گرم و خشنی است که نشان‌دهنده هیجانات و ادراک درونی یک فرد است. این رنگ نقطه مقابل رنگ سفید است. کسی که این کلاه فکری را بر سر می‌گذارد باید نظرات خود را بر اساس هیجانات درونی‌اش بیان کند.
۳- شش کلاه فکری: کلاه سیاه
رنگ سیاه، ارتباط نزدیکی با تاریکی دارد. بنابراین فردی که این کلاه فکری را بر سر خود می‌گذارد، با بیان افکار منفی به معرفی ریسک‌ها و مشکلات احتمالی می‌پردازد. بیان دیدگاه منفی به فرد یا سایر اعضای تیم کمک می‌کند تا جنبه‌هایی را مورد بررسی قرار دهند که ممکن است در عمل ایجاد مشکل کند
۴- شش کلاه فکری: کلاه زرد
رنگ زرد نماد نور و خوشحالی است. بنابراین کسی که کلاه فکری زرد را بر سر خود می‌گذارد با رویکردی خوش‌بینانه و مثبت با موضوعات مواجه می‌شود. این کلاه در نقطه مقابل کلاه سیاه قرار دارد و به مطرح کردن جنبه‌های مثبت یک ایده می‌پردازد. در بیان نظرات خوش‌بینانه، نباید منطق را فراموش کرد و به اظهارات مبالغه‌آمیز و غیرمستند پرداخت.
۵- شش کلاه فکری: کلاه سبز
رنگ سبز، رنگ طبیعت است. این رنگ نمادی برای تفکر خلاق، رویش و بیان ایده‌های نوآورانه است. زمانی که این کلاه فکر را بر روی سر خود قرار می‌دهید باید کمی از واقع‌گرایی دور شوید و با خلاقیت راه‌حل‌های متفاوتی را مطرح کنید.
۶- شش کلاه فکری: کلاه آبی
آبی رنگ آسمان است که گستردگی آن به همۀ جهان می‌رسد. آسمان نظارت بر زمین و همه سیارات را برعهده دارد. کسی که کلاه آبی را بر سر می‌گذارد، نظارت بر جلسه و افکار اعضا را بر عهده دارد. کلاه آبی دیدگاهی را مطرح نمی‌کند. او مشکل را تعریف و از اعضا می‌خواهد با توجه به رنگ کلاهی که بر سر دارند راهکارهایی را مطرح کنند که برای حل مسئله باید انجام شود. کلاه آبی باید گزارشی از نتیجه نظرات سایر افراد تهیه کند.
چرا شش کلاه فکری مهم است؟
تکنیک شش کلاه فکری مزایایی را برای اعضای تیم به همراه دارد. در این شیوه استفاده از توانایی‌های اعضا نتایج مثبتی را برای حل یک مشکل خواهد داشت. مهمترین مزایای تکنیک شش کلاه فکری:
- مشارکت تمامی اعضای تیم درباره یک موضوع با توجه به دیدگاه‌های مختلف (کلاه‌هایی با رنگ‌های متفاوت؛
- قرارگیری رنگ کلاه‌ها براساس ترتیب‌های مختلف، به هدف بررسی یک موضوع از زوایای مختلف؛
- امکان تغییر رنگ کلاه اعضا در طول جلسه برای ایجاد نگرش‌های جدید؛
- جهت‌دهی به جلسات بارش ذهنی یا طوفان فکری؛
- امکان ارزیابی مشکلات احتمالی پیش‌رو؛
- استفاده از ایده‌های الهام‌بخش و نوآورانه
سخن پایانی
تکنیک شش کلاه فکری این مکان را به افراد می‌دهد تا از زوایای مختلف به بیان نظرات خود درباره یک موضوع بپردازند. این شیوه یک روش عالی برای بارش فکری درباره موضوعات چالش‌برانگیز است.
بدون دیدگاه